اندیکاتور چیست و انواع آن کدامند؟

اندیکاتور (Indicator) مجموعه ‌ای از فرمول‌های ریاضی و اشکال هندسی هستند که در کنار تحلیل تکنیکال نمودار قیمتی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع این فرمول‌ها شاخص های مختلف را محاسبه می‌کنند و در قالب یک نمودار جدید به تحلیلگر در شناخت نقاط مهم تغییر قیمتی سهم یا پیش بینی روند قیمتی کمک می‌کند. اندیکاتورها با تغییرات قیمتی سهم یا تغییرات در حجم معاملات سروکار دارد و روابط و فرمول‌های ریاضی استفاده شده در آن‌ها این پارامترها را در نظر می‌گیرند.
برای یادگیری اندیکاتور یا نحوه استفاده از هر کدام نیازی نیست که فرمول هر کدام از این اندیکاتورها را بدانید، هرچند بسیاری از آن‌ها مانند فرمول اندیکاتور میانگین متحرک بسیار ساده است. تنها لازم است بدانید که این اندیکاتورها چه چیزی را اندازه گیری می‌کنند و چه کاربردی دارند و اینکه یک اندیکاتور چگونه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اندیکاتور چه کاربردی دارد؟

همانطور که اشاره شد اندیکاتور که معادل فارسی آن شاخص یا نشانگر است، در واقع یک ابزار به صورت نمودار است که به تحلیل رفتار قیمتی سهام کمک می‌کند. اندیکاتورها انواع مختلفی دارند و تحلیلگران حرفه‌ای با وجود تسلط کامل به تمامی آن‌ها، دو الی سه اندیکاتور را برای خود انتخاب می‌کنند. نمی‌توان گفت کدام یک از اندیکاتورها پیش‌بینی دقیق تری از رفتار قیمتی سهم می‌دهند اما هر تحلیلگر بنا به قدرت تحلیلی خود یا تجربیاتی که در بازار سرمایه بدست می‌آورد با تعدادی از اندیکاتورها بیشتر سروکار دارد. به‌طورکلی از اندیکاتورها در بازارهای مالی بر اساس تغییرات گذشته قیمت، به سه شکل استفاده می‌شود:

• هشدار: اندیکاتورها در برخی مواقع و بر اساس شرایط، قبل از تغییر روند یا هم‌زمان با آن، علائم بازگشت روند را نمایش می‌دهند. پس یکی از مهم‌ترین کاربردهای اندیکاتور، اعلام هشدارهای مناسب تغییر روند و جهت حرکتی قیمت است.
• پیش‌بینی: یکی دیگر از موارد استفاده از اندیکاتورها، پیش‌بینی قیمت مناسب برای ورود به سهم است.
•  تایید: مهم‌ترین استفاده‌ای که از اندیکاتورها می‌شود، برای گرفتن تایید از تشخیص درست روند و جهت آن است. این روش معمولاً زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که تحلیل‌گر بر اساس داده‌های تکنیکالی یا بنیادی، جهت و قیمت ورودی مناسب در بازار را پیش‌بینی کرده و از اندیکاتور برای تاییدگرفتن استفاده می‌کند.

انواع اندیکاتور

به طور کلی دسته بندی‌های مختلفی برای اندیکاتورها وجود دارد. در یک دسته بندی کلی می‌توان اندیکاتورها را در سه گروه قرار داد که به شرح زیر است.

اندیکاتورهای روندنما (Trend Indicators)

روند در نمودار قیمتی می‌تواند صعودی، نزولی یا نوسانی باشد. هرچند شاخصه هایی برای شناخت روند تعریف شده است اما همیشه تشخیص روند کار ساده ای نیست. اندیکاتورهای روندنما در این مواقع به کمک تحلیلگر می‌آیند و به وی در تشخیص درست جهت و قدرت روند کمک می‌کنند. یکی از اندیکاتورهای روندنمای خیلی پرکاربرد اندیکاتور moving average یا میانگین متحرک است که احتمالا بسیار با آن برخورد داشته‌اید. علاوه بر آن، اندیکاتورهای باند بولینگر و ایچیموکو نیز از اندیکاتورهای روندنما هستند.

اندیکاتور میانگین متحرک (moving average)

این اندیکاتور یکی از معروفترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال است. میانگین متحرک اندیکاتوری است که روند سهم را به راحتی می‌توان با کمک آن پیدا کرد و همانطور که از نام آن پیداست از میانگین قیمتی یک دوره زمانی استفاده و یک نمودار ترسیم می‌کند. دو نوع از این اندیکاتور وجود دارد که شامل:

• میانگین متحرک ساده: در این روش محاسبه میانگین قیمت‌های یک بازه زمانی وزن‌دهی برابر در محاسبه میانگین دارند. به عنوان مثال قیمت ۲۰ روز قبل و قیمت روز گذشته هر دو سهمی برابر در محاسبه میانگین دارند. این اندیکاتور را با جستجوی EMA در برنامه های تحلیل تکنیکال می‌توانید بیابید.
• میانگین متحرک نمایی: برعکس مورد قبلی میانگین متحرک نمایی به قیمت های گذشته نزدیک وزن بیشتری می‌دهد. به عنوان مثال قیمت روز گذشته نسبت به قیمت ۲۰ روز قبل سهم بیشتری در محاسبه میانگین متحرک ۲۰ روزه دارد. این اندیکاتور نیز با EMA یافت می‌شود.

مزایا و کاربردهای اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال

شاخص‌های تکنیکال به‌دلیل ارائه دیدهای مختلف درباره حرکات قیمت، مزایای مختلفی دارند از جمله:

سطوح اشباع خرید و فروش:

در صورت حرکت قیمت در یک مسیر بحرانی، به آن اشباع خرید یا اشباع فروش می‌گویند. شاخص‌های پیشرو و پسرو از نوع مومنتم که پیشتر به آن‌ها اشاره کردیم، با نزدیک شدن به مرزهای بالایی و پایینی خود این نواحی را به ما نشان می‌دهند.

سیگنال‌های خرید و فروش:

یکی دیگر از کابردهای اندیکاتور و اسیلاتور، تولید سیگنال‌ خرید و فروش ارز دیجیتال بر اساس استراتژی‌هایی مختلف نظیر عبور خطوط میانگین متحرک معروف به استراتژی کراس‌اور (Crossover) است.

معامله روند:

ترند تریدینگ (Trend Trading) استراتژی است که بر اساس شناسایی روندهای فعلی توسط شاخص‌های پیشرو انجام می‌شود. مثلا در صورتی که منتظر صعودی شدن روند باشیم، اسیلاتور ما با حرکت به منطقه مثبت روی مرز بالایی خودش این را تایید می‌کند و بالعکس، عبور یک اسیلاتور یا اندیکاتور به زیر یا بالای خط میانه، نشانه‌ای از شروع روند جدید است.

ترید روزانه:

در دی تریدینگ (Day Trading)، اسیلاتورهای حساس نظیر استوکستیک کارایی خوبی دارند. مثلا افزایش حساسیت و داده‌های وزنی، قابلیت شناسایی روند فعلی روزانه را فراهم کرده و ما نیز می‌توانیم بدون توجه به داده‌های تاریخی، به ترید بپردازیم.

معامله واگرایی:

در صورتی که شاخصی مقادیر متفاوتی نسبت به روند فعلی قیمت را از خود نشان دهند (مثلا قیمت بیت کوین در حال صعود، اما اسیلاتور ما در حال نزول باشد)، یعنی احتمال واگرایی به سمت بالا یا پایین وجود دارد.

نتیجه گیری:
اندیکاتورها مجموعه‌ای از فرمول‌های ریاضی و اشکال هندسی هستند که در کنار تحلیل نمودار قیمتی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع این فرمول‌ها شاخص‌های مختلف را محاسبه می‌کنند و در قالب یک نمودار جدید به تحلیلگر در شناخت نقاط مهم تغییر قیمتی سهم یا پیش‌بینی روند قیمت کمک می‌کنند. اندیکاتور با تغییرات قیمتی سهم یا تغییرات در حجم معاملات سروکار دارد و روابط و فرمول‌های ریاضی استفاده شده در آن‌ها این پارامترها را در نظر می‌گیرند.
برای یادگیری اندیکاتورها یا نحوه استفاده از هر کدام نیازی نیست که فرمول هر کدام از این اندیکاتورها را بدانید، هرچند بسیاری از آن‌ها مانند فرمول اندیکاتور میانگین متحرک بسیار ساده است. تنها لازم است بدانید که این اندیکاتورها چه چیزی را اندازه گیری می‌کنند و چه کاربرد دارند و اینکه چگونه یک اندیکاتور در تحلیل تکنیکال به کار میرود.